آیین های پهلوانی و زور خانه ای توسط سازمان میراث فرهنگی ، صنایع دستی و گردشگری در سال 1389  مطابق با 2010 میلادی در فهرست میراث فرهنگی معنوی ، ثبت جهانی یونسکو شده است.

پوریای ولی  پهلوان نام آشنای ایرانی است که از قرن هفتم هجری تا بحال جوانمردی او، بر زبان ها جاری است؛ و صد ها نام پهلوان  جوانمرد دیگر .مانند او از افتخارات این سرزمین هستند.

حضرت علی(ع)  از الگوهای اصلی در دوره اسلامی است که  به درستی ورد زبان ورزشکاران زورخانه ای و باستانی و عموم است که با «یاعلی» گفتن و تأسی  با نام مبارک ایشان سر آغازی به امور روزمره دارند.

ورزش زورخانه ای، پرورش روح و جسم است که هر یک حرکات این ورزش همچون، چرخ زدن، میل گرفتن، نمایش میل و ... دارای معنای خاص خودش است.

شاید امروزه این نام و نشان ها کمرنگ شده یا شکل دیگری به خود گرفته اند ولی هنوز هم در گوشه  و کنار ایران زمین بازمانده هایی از این نام و نشان ها هستند که رخ می نمایند .

مرشد علی اکبر قاسمی معروف به پهلوان رستم یکی از این جوانمرد پهلوانانی است که الگوی کاملی از این ورزش ، جوانمردی و مردانگی  است، روزگاری وقتی این پهلوان به گود مقدس باستانی وارد می شده ، همگان به احترام این جوانمرد، برپا می شدند .

او درون سینه ی خود، موزه ایی ازخاطرات  78سال زندگی ورز شی خود دارد.و به تنهایی خود یک موزه است .

گذر عمر، نتوانسته او را به مشاغل و حرفه ی دیگری ببرد و همچنان استواردر این ورزش ، مشغول و  استوار است و  فعالیت های رزنده ای  هم دارد.

به همت او، موزه آیین های پهلوانی در سال 1384 کلنگ زنی و  در عرض دو سال ساخته و آماده ی بازدید عموم شده است .

این موزه در بلوار شاهنامه و در مسیر  آرامگاه فردوسی ، قرار داد و قطعا روح حماسی و پهلوانی اشعار حکیم توس در برپایی این موزه و در نزدیکی آرامگاه فردوسی ، تاثیرگزار بوده است.

بخش اصلی این موزه اطراف یک گود باستانی است که این گود فعال است و در چند روز هفته فعالیت دارد .

  با توضیحات برخاسته از دل این پهلوان، حد اقل سه  ساعت باید وقت گذاشت و به راهنمایی و همراه با خاطرات او گوش فرا داد .

موزه آیین های پهلوانی از بخش های مختلفی تشکیل شده است. بخش اصلی  این مجموعه اختصاص دارد  به تصاویر و عکس ها و وسایل ورزشی پهلوانان معاصر تا حدود صد سال پیش که اکثر آنها همدوره ی پهلوان رستم بودند .

پهلوان حاجی فخار  کوره پز که  میل های او به نمایش در آمده ، کباده پهلوان حاج حسن لواسانی که شغل گاری و درشکه سازی داشته ، عکس پهلوان پنبه ، تصاویر پهلوان مفرد اصفهانی ، پهلوان رمضان آهنگر  ، پهلوان جاوید توسی ، پهلوان دامدار ،لباده ی پهلوان توالی ، لباس های ورزش کهنه سواران شهر ،  پهلوان شعبان بی مخ ، میل های ورزشی پهلوان رستم که هر کدام75 کیلو گرم وزن دارند و ضرب زور خانه وسایل کاری پهلوانان قصاب مانند میل ، کفش ، ساطور و شاخ شکن بسیاری از پهلوانان به خاطر زور زیاد ،در کشتارخانه ها ، مشغول به  کار بوده اند.

کباده، تخته، ترازو، زنگ ورزشی گود زورخانه ، کفش های شاخ گاوی مربوط به پهلوان محمد علی ادیبی ، همه و همه بخشی از این موزه ی ارزشمند است.

از بخش های مورد توجه عکس  و وسایل شخصی شهید حجت  قاسمی برادر پهلوان رستم است که در دفاع مقدس به  درجه رفیع ، شهادت نائل شده است.

دیگر بخش های موزه، وسایل مردم شناسی هستند که به  زندگی روزمره پهلوانان و حتی عموم مرتبط می شوند مانند، باسکول و قپان، وسایل و کوره آهنگری، لباس و کلاه  داروغه شهر، جهاز شتر، زیور آلات، وسایل  سوارکاری، رادیو و تلویزیون، وسایل علم که به نمایش در آمده است . تنبک  جیگی جیگی نوازنده ی  دوره گرد مشهدی  یکی از اثار دیدنی این موزه است .

جیگی جیگی  در دهه چهل که ساکن منطقه نوعان مشهد بوده و  می گویند هر روز پس از سلام دادن به حرم امام رضا(ع ) با  تنبک و یا  دایره ی زنگی خود  می نواخت و شعر می خواند، که با اتفاقات عجیبی جسدس عوض شد و به جای دفن در  گورستان عمومی ، در حرم مطهر به خاک سپرده شد .

از دیگر  آثار به نمایش در آمده در این موزه باید اشاره کرد به موتورسیکلت دکترشیخ بنیان گزار بیمارستان تخصصی کودکان در مشهد، دوچرخه ی پهلوان رستم که با آن مسیر مشهد کربلا را طی کرده، وسایل مرحوم بابا قدرت و ده ها اثر ارزشمند تاریخی و فرهنگی  کالج جهانی لسانی  (سازمان جهانی  فنون رزمی و تربیت بدنی حرفه ایی) از  علی اکبر قاسمی (پهلوان رستم) به عنوان مرشد اعظم و پیشکسوت ورزش باستانی ایران یاد کرده و با اهدای لوح به پاس زحمات  بی‌دریغ و تلاش عاشقانه و دلسوزانه این پهلوان، تقدیر و تشکر کرده است.

* رئیس گروه موزه های اداره کل میراث فرهنگی خراسان رضوی

انتهای پیام/